Hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn là di sản văn hoá mang tầm quốc tế đầu tiên của thành phố. Chính vì vậy, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản này có ý nghĩa quan trọng, cần được các đơn vị chức năng liên quan, các nhà nghiên cứu về ma nhai và cả cộng đồng dân cư cùng quan tâm thực hiện ngay những việc cần làm.

Theo nhận định của các chuyên gia, đây là nguồn di sản tư liệu quý hiếm, độc đáo, không thể thay thế, được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm bởi những giá trị nhiều mặt về lịch sử, tôn giáo, địa lý, văn học, ngôn ngữ, nghệ thuật tạo hình, văn hóa và giáo dục.

Việc hệ thống di sản ma nhai Ngũ Hành Sơn được tổ chức UNESCO ghi danh vào danh mục di sản Tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới, khu vực châu Á- Thái Bình Dương là niềm tự hào rất lớn với chính quyền, người dân thành phố Đà Nẵng và nhất là với cộng đồng dân cư đã trải qua nhiều thế hệ sống và gắn bó trên địa bàn danh thắng Ngũ Hành Sơn. Họ ý thức được trách nhiệm của mình cùng với chính quyền địa phương và Ban quản lí danh thắng Ngũ Hành Sơn tham gia tuyên truyền, chung tay bảo vệ những giá trị đặc biệt, lâu đời của di sản hệ thống ma nhai nói riêng và di tích quốc gia đặc biệt danh thắng Ngũ Hành Sơn nói chung.

Ông Nguyễn Văn Hiền, Trưởng Ban quản lí Danh thắng Ngũ Hành Sơn cũng ghi nhận, trước đây, có những hành vi người dân và du khách gây ảnh hưởng đến di tích như viết, vẽ, bôi xóa lên các văn tự khắc trên vách đá. Thế nhưng, trải qua quá trình đơn vị quản lí danh thắng Ngũ Hành Sơn, mà trực tiếp là đội ngũ hướng dẫn viên, nhân viên của danh thắng tích cực tuyên truyền, đến nay, mọi người, nhất là những hộ dân sống trên địa bàn đóng chân của danh thắng Ngũ Hành Sơn đã nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ di sản đặc biệt của địa phương.

 Cũng theo ông Nguyễn Văn Hiền, khi hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn đã được vinh danh là di sản Tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới, khu vực châu Á- Thái Bình Dương, thì càng đòi hỏi cao hơn nữa về trách nhiệm giữ gìn, bảo tồn di sản này của Ban quản lí danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Di sản ma nhai Ngũ Hành Sơn là di sản văn hoá mang tầm quốc tế đầu tiên của thành phố. Vì vậy, các ngành chức năng liên quan cũng cần có kế hoạch cụ thể nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị độc đáo, có ý nghĩa lịch sử, văn hóa đặc biệt của hệ thống di sản ma nhai Ngũ Hành Sơn. Ông Phạm Tấn Xử, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao TP cho biết: Chính quyền thành phố và người dân Đà Nẵng trong những năm qua đã giữ gìn, bảo tồn “Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn” và đã được các thành viên của MOWCAP đánh giá cao, khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí mà UNESCO đưa ra như tính xác thực và vẹn toàn; ý nghĩa khu vực; ý nghĩa về giới; có kế hoạch bảo tồn, phát huy giá trị bền vững và khoa học. Ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn được công nhận là Di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương nhằm ghi nhận những di sản tài liệu có giá trị, mang tầm quan trọng cấp quốc tế, khu vực và quốc gia; đồng thời hướng sự chú ý của thế giới tới việc gìn giữ các sưu tập tài liệu quý, hiếm và tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Theo ý kiến, đánh giá của giới nghiên cứu trong và ngoài nước về ma nhai, là các văn tự khắc trên vách đá của Ngũ Hành Sơn bằng những chữ Hán, chữ Nôm của các vua quan, các cao tăng, tu sĩ, tao nhân mặc khách từ đầu thế kỉ XVII đến giữa thế kỉ XX. Nó có giá trị lớn trong việc nghiên cứu lịch sử, văn hoá xứ Đàng Trong. Với mức độ đậm đặc về di sản văn hoá, Ngũ Hành Sơn đã và đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho nhân dân, giới nghiên cứu và đặc biệt là du khách bốn phương đến thưởng ngoạn phong cảnh hữu tình, trên sơn dưới thuỷ, để chiêm bái nơi chùa chiền trong các hang động huyền bí, và để tìm hiểu văn hoá và lịch sử về một vùng đất… Chắc chắn Ngũ Hành Sơn sẽ trở thành một địa chỉ đỏ trên bản đồ du lịch không chỉ ở Đà Nẵng mà còn ở cả con đường di sản miền Trung. Vì vậy, về hướng phát huy những giá trị độc đáo của ma nhai Ngũ Hành Sơn, Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Thân, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học xã hội và Nhân văn (Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng) cho hay: “Hiện nay, một số ngành như Văn hóa học, Việt Nam học, Địa lý du lịch ở Trường Đại học Sư phạm đều bắt buộc sinh viên đi thực địa ở danh thắng Ngũ Hành Sơn để các em cảm nhận trực quan về một loại văn bản đặc biệt tồn tại nhiều năm trên đá và vách núi; đồng thời cho các em cảm nhận sự trường tồn của văn bản và hình thức văn bản đó, chẳng hạn như thư pháp, trang trí”.

Ma nhai ở danh thắng Ngũ Hành Sơn là những dương bản duy nhất, có số lượng lớn, hiện còn ở trên các trên vách đá.

Trong quá trình lập hồ sơ về giá trị hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn để trình lên tổ chức UNESCO xem xét, đánh giá và vinh danh, Bảo tàng Đà Nẵng là đơn vị trực tiếp làm công tác dập lại các văn tự khắc trên vách đá và dịch từ chữ Hán Nôm ra chữ Quốc ngữ nội dung các văn bia ma nhai Ngũ Hành Sơn. Đây là nguồn di sản tư liệu quý hiếm, độc đáo, không thể thay thế, được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm bởi những giá trị nhiều mặt về lịch sử, tôn giáo, địa lý, văn học, ngôn ngữ, nghệ thuật tạo hình, văn hóa và giáo dục. Hiện Bảo tàng Đà Nẵng đã lên kế hoạch để phổ biến, quảng bá những giá trị này của di sản ma nhai Ngũ Hành Sơn đến công chúng.

Như vậy, với những giá trị độc đáo và mang bề dày trầm tích văn hóa, lịch sử còn chưa được khai thác hết của hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn, công tác bảo tồn và phát huy di sản này cần được sự quan tâm phối hợp của các cơ quan chức năng liên quan và nhất là có sự đóng góp ý kiến, tâm huyết của giới nghiên cứu về ma nhai Ngũ Hành Sơn cũng như những học giả am hiểu về ngôn ngữ Hán Nôm.

Trong một bài viết được đăng trên Báo Văn hóa, NSND Huỳnh Hùng, Nguyên Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao Đà Nẵng cũng đã nhận định, di sản là trầm tích của quá khứ, là kết tinh quá trình lao động sáng tạo liên tục của bao lớp tiền nhân. Nếu con người không hiểu biết về di sản, không tựa vào quá khứ thì có khả năng mất phương hướng trên con đường đi tới tương lai. Bảo vệ, gìn giữ, tu bổ, phát huy giá trị di sản văn hoá - lịch sử chẳng những là trách nhiệm mà còn là đạo lý của chúng ta hôm nay. Di sản văn hoá, ở đâu cũng vậy, luôn là nguồn tài nguyên, là sản phẩm quan trọng của ngành du lịch. Quan trọng bởi vì nó phong phú, đa dạng, giàu ý nghĩa xã hội- nhân văn, và du khách đã đến rồi vẫn có thể trở lại lần sau để tiếp tục tìm hiểu, khám phá. Di sản văn hoá, nếu biết khai thác một cách hợp lí, có nguyên tắc để phục vụ du lịch thì sẽ càng trở nên hấp dẫn hơn, và có điều kiện để quay lại đầu tư tu bổ, phục hồi di sản. Như vậy, quan hệ giữa bảo tồn di sản văn hoá và phát triển du lịch là quan hệ hỗ tương, dựa vào nhau để mà phát triển bền vững.

Đối với di tích quốc gia đặc biệt danh thắng Ngũ Hành Sơn, nơi hội tụ nhiều loại hình di sản văn hoá rất có giá trị, có đến 4 di sản văn hoá cấp quốc gia và quốc tế, hiếm nơi đâu có được vinh dự như thế này. Chúng ta không phủ nhận những cố gắng của ngành văn hoá và chính quyền địa phương từ cấp thành phố đến cấp quận, phường trong việc quản lí, bảo vệ di sản này. Đặc biệt là ghi nhận thời gian qua, nỗ lực của các đơn vị chức năng đã phối hợp với các nhà nghiên cứu về ma nhai trong và ngoài nước làm rõ những giá trị của hệ thống ma nhai Ngũ Hành Sơn để làm hồ sơ đệ trình lên UNESCO ghi nhận và vinh danh.

Thời gian tới, nếu biết xử lý hài hoà giữa việc bảo tồn di sản văn hoá và phát triển du lịch thì hứa hẹn danh thắng Ngũ Hành Sơn sẽ trở thành một điểm đến hấp dẫn, không thể bỏ qua đối với nhân dân và du khách bốn phương. Trong khi chờ đợi Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quy hoạch tổng thể di tích quốc gia đặc biệt danh thắng Ngũ Hành Sơn thì việc quản lý, bảo vệ các di sản quốc gia và quốc tế nơi đây cần được đặc biệt quan tâm.

Theo dangbodanang.vn