Đà Nẵng đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với khát vọng xây dựng và phát triển thành phố trở thành cực tăng trưởng của Việt Nam vào năm 2030, tiên phong về khoa học, công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tầm nhìn đến năm 2045, Đà Nẵng hướng tới một đô thị sinh thái, thông minh, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và là thành phố du lịch, đáng sống, đẳng cấp khu vực Châu Á.
Những mục tiêu chiến lược này đòi hỏi một bước chuyển đổi mô hình tăng trưởng mạnh mẽ, lấy khoa học – công nghệ (KH&CN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và nguồn nhân lực chất lượng cao làm động lực cốt lõi. Trong bối cảnh đó, vai trò của đội ngũ trí thức KH&CN không chỉ giới hạn ở việc tham gia mà phải thể hiện vai trò dẫn dắt, tiên phong và kiến tạo.
Nâng cao chất lượng nhân lực và đổi mới sáng tạo
Đội ngũ trí thức KH&KT tại Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Đà Nẵng (LHHĐN) đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo, đào tạo lại và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Trí thức không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn truyền thụ tinh thần phản biện, tư duy hệ thống và khả năng tự học, là những yếu tố cốt lõi của người lao động trong kỷ nguyên số.
Năng lực của đội ngũ trí thức thành phố Đà Nẵng đã được minh chứng qua các thành tựu cụ thể trong hoạt động đổi mới sáng tạo, đạt nhiều giải thưởng tại các cuộc thi cấp quốc gia và quốc tế. Điều này khẳng định chất lượng các giải pháp kỹ thuật và năng lực thực thi các nhiệm vụ công nghệ cao của đội ngũ trí thức thành phố.
LHHĐN đóng vai trò cầu nối, thúc đẩy mô hình hợp tác giữa Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp – Cộng đồng. Hoạt động này nhằm rút ngắn khoảng cách từ phòng thí nghiệm đến thị trường, biến các đề tài nghiên cứu thành sản phẩm, dịch vụ có giá trị kinh tế và tạo ra tác động xã hội rõ rệt. Liên hiệp cũng tích cực tuyên truyền, lan tỏa kết quả sáng tạo, nhân rộng các sáng kiến đã được ứng dụng thành công, biến kết quả khoa học thành tài sản chung của cộng đồng.
Tư vấn, phản biện – Cơ chế kiểm soát chất lượng đô thị
Hoạt động Tư vấn, Phản biện và Giám định Xã hội (TVPB&GĐXH) là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thể hiện sự tham gia tích cực và chất lượng của trí thức KH&KT trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Thông qua hoạt động TVPB&GĐXH độc lập, khách quan, mang tính xây dựng, LHHĐN đã cung cấp cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn cho Nhà nước và các cơ quan có thẩm quyền. Chất lượng phản biện không chỉ dừng lại ở việc chỉ ra bất cập mà còn đề xuất các giải pháp kỹ thuật thay thế khả thi và hiệu quả hơn. Trong bối cảnh thành phố đang huy động nguồn lực lớn để phát triển kết cấu hạ tầng, hoạt động TVPB&GĐXH là cơ chế kiểm soát chất lượng cần thiết, giúp tối ưu hóa hiệu quả đầu tư công và tránh lãng phí ngân sách.
LHHĐN và các hội thành viên đã tích cực thực hiện nhiệm vụ TVPB&GĐXH đối với các chủ trương, chính sách, dự án lớn của thành phố, đặc biệt trong các lĩnh vực quy hoạch đô thị, giao thông, môi trường và chuyển đổi số. Việc mở rộng không gian phản biện sang các vấn đề xã hội phức tạp như an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng xây dựng, và các vấn đề an sinh xã hội khẳng định vai trò của LHHĐN là tổ chức thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố. Sự tham gia này giúp các quyết định của chính quyền đạt được sự cân bằng chiến lược giữa phát triển kinh tế, môi trường và yếu tố nhân văn, là cơ sở để Đà Nẵng thực sự trở thành thành phố đáng sống.
Kiến nghị đột phá
Bên cạnh những thành tựu, đội ngũ trí thức đang đối mặt với những rào cản lớn, trong đó, rào cản về cơ chế và chính sách tài chính là điểm nghẽn lớn nhất. Các quy định về định mức chi tiêu cho nghiên cứu khoa học, đặc biệt là thù lao cho hoạt động tư vấn phản biện, thường không theo kịp giá trị thực tế của lao động chất xám chất lượng cao. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc mời và giữ chân các chuyên gia đầu ngành, làm tăng rủi ro "chảy máu chất xám". Thêm vào đó, mối liên kết hợp tác giữa Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp – Cộng đồng còn lỏng lẻo, khiến nhiều nghiên cứu chỉ dừng lại ở đề tài mà chưa được thương mại hóa.
Để giải quyết các điểm nghẽn, LHHĐN đề nghị thành phố: Thí điểm các cơ chế thù lao khoa học đặc thù và cạnh tranh về lương để ghi nhận xứng đáng giá trị lao động sáng tạo, thu hút và giữ chân nhân tài. Kết hợp giữa việc thành phố định hướng nhiệm vụ phản biện và việc đội ngũ trí thức chủ động đề xuất phản biện các vấn đề nóng của thành phố. Đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố hỗ trợ, mời các chuyên gia của LHHĐN tổ chức, tham gia các hoạt động giám sát chuyên đề đối với việc thực thi các quy định về môi trường, an toàn thực phẩm, và chất lượng các công trình công cộng, nhằm tăng tính pháp lý và hiệu lực của các kiến nghị khoa học. Dành nguồn lực xứng đáng cho các cơ sở nghiên cứu và phát triển chung, vườn ươm công nghệ, nhằm tạo môi trường thuận lợi cho sáng tạo và thu hút trí thức.
Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Đà Nẵng cam kết tiếp tục đoàn kết, huy động và phát huy tiềm năng, trí tuệ tập thể, đóng góp hiệu quả nhất vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đà Nẵng ngày càng văn minh, hiện đại và đáng sống.
BAN BIÊN TẬP