Một số ý kiến về: Thông báo kết quả công tác Mặt trận tham gia xây dựng Chính quyền của UBMTTQVN các cấp tại các kỳ họp của HĐND cùng cấp

Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 1999 quy định: “Tại kỳ họp thường lệ của HĐND các cấp, UBMTTQVN cùng cấp thông báo về hoạt động của Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền; đề xuất, kiến nghị với HĐND, UBND những vấn đề cần thiết.”[1]. HĐND, UBND và cơ quan Nhà nước có trách nhiệm xem xét, trả lời kiến nghị của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam “ngay tại kỳ họp, phiên họp. Trong trường hợp cần nghiên cứu thêm thì trả lời bằng văn bản trong thời hạn chậm nhất không quá ba mươi ngày, kể từ ngày nhận được kiến nghị hoặc trả lời tại kỳ họp, phiên họp tiếp theo”[2].

Thực hiện quy định trên, hằng năm đại diện UBMTTQVN các cấp trong tỉnh đều được mời tham dự các kỳ họp thường lệ của HĐND cùng cấp để thông báo về hoạt động của Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền và đề xuất những ý kiến, kiến nghị cần thiết. Nội dung thông báo phản ảnh khá đầy đủ, toàn diện các mặt hoạt động chủ yếu của Mặt trận trong công tác tham gia xây dựng chính quyền, những kiến nghị, đề xuất của UBMTTQVN đều cụ thể, thiết thực nên có sự tác động tích cực đến công tác lãnh đạo, điều hành của các cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhiều địa phương đã phát huy tốt vai trò là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, là nơi đại diện, thể hiện ý chí và quyền làm chủ của nhân dân.

Đối với UBMTTQVN tỉnh, trong những năm gần đây Ban Thường trực đã mạnh dạn đổi mới nội dung, phương thức hoạt động nhằm tạo sự chuyển biến rõ nét trong công tác tham gia xây dựng chính quyền. Theo đó, hằng năm UBMTTQVN tỉnh tích cực tham gia ý kiến hàng chục dự thảo văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương và địa phương; thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát đối với những vấn đề cụ thể, nhạy cảm, tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Nhờ đó, nội dung thông báo kết quả hoạt động Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền của UBMTTQVN tỉnh trình bày tại các kỳ họp HĐND tỉnh đã tạo ấn tượng mạnh và gây sự chú ý lớn đối với Thường trực và mỗi đại biểu HĐND tỉnh. Những ý kiến, kiến nghị của Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh về sự bất hợp lý trong thủ tục thực hiện chính sách trợ giúp các đối tượng bảo trợ xã hội; những sai phạm, thiếu sót của chính quyền, cán bộ, công chức cấp xã trong quá trình thực hiện chính sách hỗ trợ người nghèo đón Tết, hỗ trợ sửa chữa và xây dựng nhà ở; việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; thực hiện Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn… được HĐND, UBND và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nghiêm túc ghi nhận và tích cực sửa đổi. Qua đó, từng bước khẳng định và nâng cao vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị. Tại diễn đàn các kỳ họp của HĐND tỉnh sự tham dự và phát biểu ý kiến của đại biểu đại diện Ban Thường trực UBMTTQVN tỉnh được tôn trọng và đề cao hơn trước, không còn là “một phần tất yếu” trong Chương trình làm việc thường niên của HĐND tỉnh.

Tại các địa phương, UBMTTQVN và các tổ chức thành viên của Mặt trận các cấp có nhiều cố gắng trong công tác tham gia xây dựng chính quyền nên đạt được những kết quả tích cực. Nhiều địa phương, hoạt động giám sát của Mặt trận bước đầu phát huy hiệu quả, một số vấn đề nổi cộm được phát hiện, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Tại kỳ họp giữa và cuối năm của HĐND các cấp, đại diện UBMTTQVN cùng cấp được mời tham dự đầy đủ, nội dung thông báo hoạt động tham gia xây dựng chính quyền của Mặt trận được chuẩn bị khá chu đáo, những đề xuất, kiến nghị của UBMTTQVN đối với HĐND, UBND cùng cấp và các cơ quan Nhà nước có sự tác động lớn, tạo ấn tượng tốt tại diễn đàn mỗi kỳ họp.

Tuy nhiên, nhìn chung việc tham dự, thông báo kết quả hoạt động Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền và đề xuất ý kiến, kiến nghị của UBMTTQVN các cấp, nhất là cấp xã tại mỗi kỳ họp thường lệ của HĐND cùng cấp chưa thật sự đạt kết quả như mong muốn, chưa tương xứng với vị trí, vai trò quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Việc tham dự kỳ họp HĐND các cấp của đại biểu đại diện UBMTTQVN cùng cấp vẫn chỉ với tư cách đại biểu khách mời và ý kiến phát biểu tại diễn đàn chỉ đơn thuần là thứ tự “mặc định” trong chương trình nghị sự do Thường trực HĐND cùng cấp đề ra. Phần lớn nội dung thông báo kết quả hoạt động tham gia xây dựng chính quyền của UBMTTQVN các cấp tại kỳ họp HĐND cùng cấp rất ít được các đại biểu để ý, thậm chí không quan tâm. Những ý kiến, kiến nghị của UBMTTQVN các cấp hầu như chưa nhận được sự tiếp thu nghiêm túc và giải quyết có trách nhiệm từ phía các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Vị trí, vai trò của Mặt trận trong công tác tham gia xây dựng chính quyền tại một số địa phương còn rất mờ nhạt.

Nguyên nhân của thực trạng trên, trước hết thuộc về nội dung thông báo công tác Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền của UBMTTQVN cùng cấp chưa thật sự đảm bảo chất lượng, còn khá chung chung thiếu cụ thể, nhất là những kiến nghị, đề xuất mang tính phản biện thiếu căn cứ pháp lý và thực tiễn nên tính thuyết phục chưa cao. Thứ hai, nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành, các cấp về vai trò, nhiệm vụ tham gia xây dựng chính quyền của Mặt trận còn rất đơn giản nên chưa được đề cao. Thứ ba, việc sắp xếp thứ tự phát biểu của đại diện UBMTTQVN tại mỗi kỳ họp HĐND cùng cấp thường vào thời gian cuối buổi hoặc cuối ngày làm việc nên khả năng lắng nghe, tiếp thu của đại biểu là rất hạn chế. Thứ tư, bản lĩnh của đồng chí lãnh đạo UBMTTQVN tại diễn đàn kỳ họp chưa thật sự đáp ứng yêu cầu và kỳ vọng của nhân dân. Hoạt động giám sát của Mặt trận các cấp còn thụ động, chưa đi vào chiều sâu; nội dung, phương thức giám sát còn nhiều lúng túng. Thứ năm, quy chế phối hợp công tác giữa UBMTTQVN các cấp với HĐND, UBND và cơ quan nhà nước cùng cấp ở một số địa phương chưa được xây dựng chu đáo, thực hiện thiếu chặt chẽ nên hiệu quả còn thấp...

Trong giai đoạn hiện nay, tham gia xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh là đòi hỏi tất yếu, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đặc biệt, để tiến tới thực hiện tốt chức năng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhằm từng bước khẳng định và nâng cao vị trí, vai trò của Mặt trận trong hệ thống chính trị đòi hỏi phải thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là, tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật về chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận nói chung và tham gia xây dựng chính quyền nói riêng một cách sâu rộng trong toàn hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân nhằm tạo sự chuyển biến một cách sâu sắc, đầy đủ nhận thức của xã hội về vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong công tác tham gia xây dựng chính quyền. Từ đó, có những cơ chế phù hợp từ công tác lãnh đạo của Đảng cũng như hoạt động quản lý, điều hành của Nhà nước để Mặt trận các cấp có điều kiện thuận lợi thực hiện hiệu quả nhiệm vụ tham gia xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Hai là, UBMTTQVN và các tổ chức thành viên của Mặt trận các cấp cần phải mạnh dạn đổi mới nội dung, phương thức giám sát để từng bước nâng cao chất lượng công tác tham gia xây dựng chính quyền. Nội dung giám sát cần xác định cụ thể, không dàn trải, mỗi năm nên chọn một số vấn đề trọng yếu liên quan trực tiếp đến đời sống của nhân dân tại địa phương. Phương thức giám sát cần tổ chức các Đoàn giám sát liên ngành có sự tham gia của các cơ quan Nhà nước liên quan. Đặc biệt, thực hiện chặt chẽ việc lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND và UBND cấp xã theo quy định của Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. 

Ba là, UBMTTQVN các cấp xác định rõ và tập trung thực hiện thật tốt nhiệm vụ tham gia xây dựng chính quyền xem đó là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được Hiến pháp, pháp luật quy định. Nội dung thông báo kết quả hoạt động tham gia xây dựng chính quyền cần được chuẩn bị một cách chặt chẽ, chu đáo và thuyết phục. Những kiến nghị, đề xuất của Mặt trận đối với HĐND, UBND và các cơ quan Nhà nước liên quan phải là những vấn đề vướng mắc, bất cập, tiêu cực xuất phát từ thực tiễn cuộc sống và có căn cứ pháp luật. Đồng thời, đại biểu đại diện UBMTTQVN các cấp phải thể hiện sự tự chủ, bản lĩnh, quyết liệt trong mối quan hệ với HĐND, UBND và các cơ quan Nhà nước cùng cấp tại diễn đàn mỗi kỳ họp.

Cuối cùng, UBMTTQVN các cấp phải duy trì và thực hiện chặt chẽ Quy chế phối hợp công tác với HĐND, UBND cùng cấp và các cơ quan Nhà nước liên quan trên nguyên tắc bình đẳng, phối hợp tạo điều kiện lẫn nhau để thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật./.