Đồng chí Nguyễn Thành - “Còn sống là còn chiến đấu”

Vào lúc 14 giờ 30 phút ngày 6-8-2018, đồng chí Nguyễn Thành, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Nam - Đà Nẵng, nguyên Trưởng ban Dân vận - Mặt trận Quảng Nam - Đà Nẵng đã trút hơi thử cuối cùng trong niềm tiếc thương vô hạn của đồng chí, đồng đội, gia đình và người thân.

Đồng chí Nguyễn Thành (tên khai sinh là Nguyễn Hào, bí danh Nguyễn Sơn), sinh năm 1930 tại làng Thạnh Bình, xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước. Sinh ra trong một gia đình trung nông, không may cha mất sớm, Nguyễn Thành được mẹ và các anh chị nuôi dạy. Nguyễn Thành sớm tham gia cách mạng từ tháng 8-1945, làm Bí thư thanh niên Cứu quốc xã Thạnh Bình (nay là xã Tiên Cảnh). Đến năm 1953, làm Phó Bí thư Huyện ủy phụ trách Tổ chức và Tuyên huấn huyện Tiên Phước.

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, đồng chí được cử ở lại hoạt động bí mật, làm Phó Bí thư Huyện ủy Tiên Phước. Tháng 01-1955, đồng chí bị địch bắt khi đang đi nắm tình hình tại xã Tiên Hồ, chúng đưa đồng chí về quận Tiên Phước, tại đây chúng bắt đầu dùng mọi ngón đòn để tra tấn, chúng dùng tay, dùng chân, cùi chỏ, đầu gối, ngã xuống thì chúng dùng xà phòng đổ vào miệng, treo 2 ta lên xà nhà, chết đi sống lại nhiều lần. Nhưng cuối cùng chúng cũng không moi được gì! Thì một tên, nguyên Chủ tịch Ủy ban kháng chiến hành chính xã Tiên Kỳ, tên này đã xuất thú đầu hàng, lại gần nói nhỏ: Đối với anh, bọn quốc dân đảng đã bàn bạc với nhau, một là dụ dỗ bắt anh đầu hàng để cộng tác với chúng, hai nếu anh ngoan cố thì sẽ bị chúng thủ tiêu bí mật. Trong lúc này, mâu thuẫn giữa bọn đảng cần lao nhân vị và bọn quốc dân đảng, nên đồng chí tạm thời bị đưa về nhà giam của ty công an, sau đó chúng đưa về nhà lao Hội An và thoát khỏi âm mưu thủ tiêu của bọn quốc dân đảng.

Thoát khỏi âm mưu thủ tiêu của bọn quốc dân đảng, đồng chí rất vui mừng, trong nhà lao Hội An, đồng chí lại được gặp lại đồng chí của mình như Hồ Truyền, Đào Em, Ngô Đôi, Hồ Cột… đồng chí được anh em cử tham gia ban lãnh đạo nhà tù, phụ trách công tác tổ chức, nắm số cán bộ, đảng viên quê Tiên Phước bị giam tại đây. Đồng chí đã tuyên truyền vận động anh em giữ vững lập trường, tin tưởng vào đường lối cách mạng của Đảng, đồng thời lãnh đạo anh em tù chính trị đấu tranh chống chào cờ, chống họ tập tố Cộng, đòi cải thiện đời sống tù nhân… với những hoạt động trên, đồng chí được chúng xếp vào loại ngoan cố trong số ngoan cố trong nhà lao Hội An. Vì vậy, tháng 7-1956, đồng chí bị chúng đưa về nhà lao Kho Đạn (Đà Nẵng) rồi lưu đày ra Côn Đảo. Từ năm 1960, phong trào đấu tranh chính trị, vũ trang của nhân dân miền Nam phát triển mạnh mẽ, dư luận quốc tế lên án chế độ hà khắc của nhà tù Côn Đảo. Vì vậy, cuối năm 1962, đầu năm 1963 địch phải chuyển hàng trăm tù chính trị vào đất liền, trong đó có đồng chí Nguyễn Thành.

Như cá gặp nước, sau khi ra tù, về lại quê hương, đồng chí ngay lập tức bắt liên lạc với cơ sở cách mạng, đưa ra vùng giải phóng tiếp tục hoạt động cách mạng. Sau khi lien lạc được với đồng chí Bốn Hương (Vũ Trọng Hoàng), Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam tại Căn cứ Tỉnh ủy ở Tiên Sơn, đồng chí đã báo cáo sơ bộ tình hình bị bắt, bị tù và quá trình được đưa về đất liền và được giải thoát và liên lạc được với Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Sau đó, đồng chí được Thường vụ Khu ủy 5 quyết định phục hồi Đảng tịch.

Khoảng giữa năm 1964, đồng chí được cử làm Bí thư Huyện ủy Tiên Phước. Tình hình huyện Tiên Phước lúc này có đặc điểm là một số xã đã được giải phóng, một số xã còn bị địch chiếm đóng bị địch kèm kẹp rất chặt. Vì vậy, với nhiệm vụ là Bí thư, đồng chí cùng với Huyện ủy lãnh đạo, vừa ra sức xây dựng lực lượng chính trị ở vùng địch kiểm soát cũng như vùng giải phóng, xây dựng lực lượng vũ trang của huyện và du kích các xã để chống địch càn quét lấn chiếm. Vừa đẩy mạnh sản xuất cải thiện đời sống nhân dân.

Từ tháng 10-1967, đồng chí lần lượt được phân công phụ trách Trưởng ban Dân vận - Đấu tranh chính trị - Binh vận tỉnh; Bí thư Huyện ủy Nam Tam Kỳ. Tháng 7-1970, đi chữa bệnh ở miền Bắc. Sau đó, về lại miền Nam, đồng chí tiếp tục được phân công làm Trưởng ban Dân vận - Đấu tranh chính trị - Binh vận, Chủ tịch UBMTDTGP miền Nam tỉnh Quảng Nam. Tháng 10-1975, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy QN-ĐN, phụ trách Dân vận - Mặt trận, Phó Chủ tịch UBMTDTGP miền Nam tỉnh QN-ĐN, Trưởng ban Tuyên huấn, Tổ chức. Từ tháng 10-1986, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy QN-ĐN. Tháng 6-1992, nghỉ hưu theo chế độ.

Sau khi nghỉ hưu, với tâm niệm “còn sống là còn chiến đấu”, đồng chí lại tiếp tục được tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ 3, phường Hải Châu, thành phố Đà Nẵng hai nhiệm kỳ. Với tinh thần trách nhiệm của người cán bộ, đảng viên, đồng chí đã không ngừng đổi mới nội dung sinh hoạt chi bộ, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Đặc biệt, với vai trò là nhân chứng sống đã đi qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, đồng chí đã tham gia tích cực, góp ý cho Đảng bộ tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, nghiên cứu biên soạn cuốn Lịch sử Đảng bộ Quảng Nam - Đà Nẵng giai đoạn 1930-1975, tham gia góp ý các công trình lịch sử công tác Tuyên giáo, Tổ chức, Dân vận của Đảng, Lịch sử Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Nam, Lịch sử đấu tranh cách mạng huyện Tiên Phước...

Đặc biệt, là người từng bị giam cầm ở nhà tù Côn Đảo – “địa ngục trần gian”, sau ngày giải phóng đồng chí đã cùng với Ban Liên lạc tù chính trị Côn Đảo tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng sưu tầm tư liệu, biên soạn cuốn sách “Người đất Quảng với Côn Đảo” (xuất bản 1999), với mong muốn: “cuốn sách không có tham vọng phản ánh đầy đủ quá trình đấu tranh kiên cường của những người con Quảng Nam - Đà Nẵng chiến đấu ở nhà tù Côn Đảo trong suốt hai phần ba thế kỷ này, mà chỉ ghi lại một số sự kiện trong nhiều sự kiện của anh chị em trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, nhằm góp phầ phát huy truyền thống đấu tranh của Đảng bộ và nhân dân Quảng Nam - Đà Nẵng anh hùng”.

Đồng chí cũng luôn giành thời gian về thăm đồng chí, đồng đội, thăm nơi đã từng che chở, đùm bọc mình trong những ngày kháng chiến ác liệt nhất. Tham dự hội thảo “Bảo tồn và phát huy giá trị căn cứ Tỉnh ủy Quảng Nam tại Tiên Sơn, huyện Tiên Phước”, do UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức năm 2013, đồng chí đã phát biểu: “Tôi rất đồng tình và hoan nghênh chủ trương khôi phục, xây dựng và phát huy giá trị căn cứ Tỉnh ủy Quảng Nam trong thời kỳ chống Mỹ, và lấy thôn 3 xã Tiên Sơn ngày nay làm nơi đại diện. Cần phải tri ân mảnh đất anh hùng này”.

Thời gian qua, mặc dù tuổi cao sức yếu, nhưng đồng chí vẫn cố gắng hoàn thành tâm nguyện của mình, đó là viết đề cương “tổng kết công tác đấu tranh chính trị, binh địch vận trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước”. Đồng chí đã gọi điện và không quên dặn dò tôi: “cháu cố gắng tham mưu Ban Thường vụ sớm nghiên cứu, biên soạn, xuất bản công trình này, nhằm ghi nhận những cống hiến hy sinh của đồng chí, đồng đội, cán bộ và nhân dân trên mặt trận này đối với sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”. Sau khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương giao cho Ban Dân vận Tỉnh ủy chủ trì phối hợp với Ban Liên lạc công tác đấu tranh chính trị, binh địch vận nghiên cứu, biên soạn, tôi đã gọi điện báo tin. Ông rất mừng và nói ngắn gọn: tốt rồi! và không quên gửi lời cảm ơn, lời chúc sức khỏe đến các anh lãnh đạo!

“Còn sống là còn chiến đấu”, đó là tinh thần, ý chí của người chiến sĩ cách mạng - Nguyễn Thành.