Tham dự Hội nghị có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn; Phó Trưởng ban Dân vận Trung ương Nguyễn Văn Hùng; Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam: Lê Bá Trình, Ngô Sách Thực; Phó Chủ tịch Hội nông dân Việt Nam Lều Vũ Điều; Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Bùi Thị Hòa; Bí thư TƯ Đoàn Nguyễn Long Hải; Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam Nguyễn Văn Tân; Phó Chánh án TAND tối cao Nguyễn Thúy Hiền, đại diện lãnh đạo Văn phòng Trung ương và các Ban của Đảng; đại diện lãnh đạo các cơ quan và các tổ chức chính trị – xã hội ở Trung ương, đại diện tỉnh, thành ủy Ban Thường trực Ủy ban MTTQ, Ban Dân vận, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, lãnh đạo tổ chức chính trị - xã hội từ điểm cầu 63 tỉnh, thành phố.
Ông Nguyễn Thiện Nhân, bà Trương Thị Mai và ông Trần Thanh Mẫn chủ trì Hội nghị.
Nâng cao vị thế, vai trò của Mặt trận và các đoàn thể
Phát biểu khai mạc, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai nêu rõ: Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW năm 2013 về giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân được Bộ Chính trị (khóa XI) ban hành nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X (năm 2006). Việc ban hành 2 Quyết định này vừa là yêu cầu của Đảng, vừa là nguyện vọng của nhân dân, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm của MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị- xã hội, nhân dân trong việc tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phát huy dân chủ xã hội.
Hơn ba năm qua, kể từ khi có các Quyết định này, chủ trương của Đảng về giám sát, phản biện xã hội kể từ Đại hội X của Đảng đã được hiện thực hóa, hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội được triển khai cụ thể, từng bước mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao vị thế, vai trò, quyền và trách nhiệm của MTTQ Việt Nam, của các đoàn thể chính trị - xã hội trong việc thực hiện chức năng đại diện cho lợi ích, nguyện vọng của nhân dân.
Theo Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai, Hội nghị nhằm đánh giá đúng thực trạng công tác quán triệt, triển khai, tổ chức thực hiện Quyết định 217-QĐ/TW và Quyết định 218-QĐ/TW về giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân; cũng như sự quan tâm, lãnh đạo của cấp ủy, sự phối hợp của chính quyền trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện; những kết quả đạt được, thuận lợi, khó khăn, hạn chế, bài học kinh nghiệm, đề xuất, kiến nghị để thực hiện tốt hơn trong thời gian tới.
Theo Phó Chủ tịch - Tổng thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn, qua 3 năm thực hiện, Quyết định số 217, số 218 của Bộ Chính trị (Khóa XI) đã được triển khai mạnh mẽ, đồng bộ, từng bước mang lại hiệu quả rõ rệt đã thực sự đi vào cuộc sống của nhân dân. Ở Trung ương, MTTQ phối hợp 10 Bộ, ngành triển khai chương trình giám sát ở các vấn đề, lĩnh vực có ý nghĩa cấp bách với toàn xã hội như: Chính sách với người có công; bảo vệ môi trường; thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội; thực hiện pháp luật về sản xuất và kinh doanh vật tư nông nghiệp…
63 tỉnh, thành phố đã tổ chức 721 cuộc giám sát, cấp huyện tổ chức 6.404 cuộc, cấp xã tổ chức 49.564 cuộc. Các hoạt động giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ Việt Nam đã góp phần làm sáng tỏ một cách khách quan những kết quả, hạn chế trong việc thực hiện chính sách, pháp luật của Chính phủ, chính quyền các địa phương, của các tổ chức, các doanh nghiệp, bệnh viện.
Qua giám sát, kiến nghị những giải pháp nhằm thực hiện đúng, có hiệu quả hơn các chính sách, quy định pháp luật; góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, hạn chế vi phạm pháp luật. Nhiều kiến nghị sau giám sát đã được các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm nghiêm túc tiếp thu và thực hiện.
Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân
phát biểu tại Hội nghị.
Sớm ban hành Nghị quyết liên tịch về giám sát, phản biện xã hội
Tại hội nghị đại diện lãnh đạo cấp ủy, Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh thành đã chia sẻ những kinh nghiệm, đưa ra những khó khăn hạn chế, đề xuất những giải pháp để hoạt động giám sát phản biện có những bước phát triển mới.
Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy Quảng Ninh Đỗ Thị Hoàng chia sẻ, 3 năm qua tỉnh Quảng Ninh đã tập trung đổi mới công tác mặt trận theo phương châm gần dân bám trụ kiên trì và mềm dẻo phân công rõ người, rõ việc, rõ địa chỉ huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị đối với những cuộc vận động lớn của tỉnh.
Theo bà Hoàng, Quyết định 217 đã mở ra cơ hội để MTTQ các đoàn thể thực hiện quyền giám sát và phản biện xã hội tuy nhiên cần đảm bảo phát huy dân chủ, cũng như vai trò của MTTQ trong việc tập hợp các phát hiện trực tiếp của nhân dân đối với việc thực hiện chủ trương đường lối chính sách của Đảng.
Bên cạnh đó cần có phương pháp quy trình giám sát, quy trình tiếp nhận và xử lý thông tin để chấn chỉnh kịp thời những vi phạm tiêu cực được phát hiện và trách nhiệm giải trình của cấp ủy chính quyền.
“Đề nghị điều chỉnh sửa đổi bổ sung quy chế giám sát phản biện xã hội ban hành kèm theo Quyết định 217 theo hướng hợp nhất hai Quyết định 217 và 218 để mở rộng chủ thể và đảm bảo cơ chế chịu sự giám sát nhân dân theo Hiến pháp 2013, theo đó điều chỉnh cả chủ thể, cách thức quy trình pham vi giám sát, phản biện xã hội” - Phó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Đỗ Thị Hoàng kiến nghị.
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Bình Phạm Đức Thương cho biết, mặc dù Trung ương đã bước đầu thể chế hóa, ban hành nhiều văn bản thực hiện nhiệm vụ giám sát phản biện tuy nhiên các văn bản hướng dẫn chưa đồng bộ nên Mặt trận và các đoàn thể ở địa phương còn lúng túng trong việc thực hiện.
Bên cạnh đó, cấp ủy, chính quyền địa phương còn chưa quan tâm đúng mức đến công tác giám sát, phản biện của Mặt trận. Cán bộ Mặt trận các cấp nhất là cấp huyện, cấp xã năng lực còn yếu nên ảnh hưởng đến chất lượng giám sát. Sau giám sát, mặc dù Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội đã có kiến nghị cụ thể nhưng đơn vị địa phương được giám sát vẫn chưa tích cực giải quyết, trả lời kiến nghị. Việc thực hiện còn nặng về hình thức, cán bộ giám sát vẫn còn tâm lý ngại va chạm, nể nang không thẳng thắn nêu chính kiến của mình khi giám sát, còn có tâm lý đối phó của đơn vị được giám sát...
Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai phát biểu tại Hội nghị.
Từ thực tế trên, ông Thương đề nghị Trung ương cần sớm có văn bản liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam và Chính phủ về giám sát phản biện xã hội để làm rõ chế tài cho phù hợp để việc triển khai thực hiện giữa các địa phương được thống nhất, có hiệu quả.
Bên cạnh đó, Trung ương cần tiếp tục tập huấn chuyên sâu cho cán bộ Mặt trận và đoàn thể trong lĩnh vực này, nâng cao việc phối hợp trong cung cấp thông tin giữa MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội với MTTQ tổ quốc các địa phương.
Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội Lê Thị Kim Oanh, cho rằng để thực hiện tốt nhiệm vụ phản biện xã hội mang tính hiệu quả thiết thực, trong thời gian tới Trung ương xây dựng và sớm ban hành cơ chế, các quy định cụ thể để MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội thực hiện chức năng phản biện xã hội.
Bên cạnh đó, cần quan tâm, tạo điều kiện về tổ chức, cán bộ đối với hệ thống MTTQ các cấp. MTTQ cần phải xây dựng lực lượng cán bộ và các chuyên gia có phẩm chất chính trị vững vàng, giỏi chuyên môn, hiểu biết pháp luật, có kinh nghiệm vận đồng quần chúng, đặc biệt có bản lĩnh vững vàng trong giám sát và phản biện xã hội. Đặc biệt, cần sớm ban hành Nghị quyết liên tịch về các hình thức giám sát, phản biện xã hội quy định tại Điều 27, Điều 34 của Luật MTTQ Việt Nam.
Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Hội nghị.
Tạo tiền đề cho giai đoạn mới
Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Bí thư Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân khẳng định trong 3 năm qua việc triển khai thực hiện Quyết định 217, 218 được tiến hành tích cực và có nhiều kết quả ý nghĩa. Qua 3 năm, hoạt động giám sát đã thấm sâu vào hệ thống.
Với kết quả làm được trong 3 năm, tại 63 tỉnh thành, hầu hết cấp huyện, cấp xã, các tổ chức chính trị - xã hội và nhiều tổ chức thành viên, các bộ ngành trung ương đã tham gia hoạt động giám sát của Mặt trận.
“Nếu không có 3 năm với quyết tâm chính trị của Đảng, của Mặt trận và các tổ chức thành viên thì không có trên 56 nghìn cuộc giám sát, 56 nghìn lần, Mặt trận và các tổ chức thành viên thể hiện sự quan tâm tới lợi ích của dân và 56 nghìn bản kiến nghị gửi tới các cơ quan liên quan và tổ chức được giám sát. Đồng thời có hơn 3 vạn ý kiến phản biện của người dân gửi đến chính quyền các cấp, hơn 90 nghìn cuộc đối thoại giữa nhân dân với chính quyền các cấp thông qua vai trò của Mặt trận và các tổ chức thành viên. Với 178 ngàn lần tổ chức giám sát, phản biện, đối thoại trong 3 năm đã thể hiện tính xã hội và kết quả quan trọng đối với hoạt động của đất nước”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân chia sẻ.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân khẳng định, mặc dù cấp uỷ, chính quyền địa phương không trực tiếp tham gia giám sát nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện trong việc triển khai các chương trình giám sát.
Chính vì vậy, theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân hàng năm khi Mặt trận và các tổ chức thành viên triển khai chương trình giám sát, Ban Dân vận các tỉnh, thành ủy phải nắm bắt và có sự thống nhất giữa cấp ủy, chính quyền, MTTQ Việt Nam và để đảm bảo giám sát đúng chỗ và đề cao quyết tâm chính trị.
Quang cảnh Hội nghị.
Bên cạnh đó việc thực hiện giám sát, phản biện phải làm từng bước, vừa làm vừa rút kinh nghiệm để đủ sức đeo bám đến cùng. Ở Trung ương, sau khi thực hiện giám sát phản biện phải rút kinh nghiệm và chuyển giao cách làm tới các tổ chức thành viên và các địa phương. Mặt trận cũng phải phát huy tối đa vai trò của các tổ chức thành viên trong hoạt động giám sát, phản biện. Cùng với đó phải đeo bám đến cùng những kiến nghị sau giám sát của Mặt trận.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân thông tin, vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết nhất trí thông qua Dự thảo Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết Điều 27, Điều 34 của Luật về các hình thức giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam. Đây là văn bản pháp luật, có giá trị pháp lý quan trọng, góp phần cụ thể về cơ chế đối với hoạt động giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ Việt Nam.
Đối với công việc sắp tới, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân đề nghị Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam phối hợp với Ban dân vận Trung ương xây dựng, phát hành cuốn “ Sổ tay hướng dẫn công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” nhằm giúp cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức Đảng có tài liệu cơ bản, toàn diện và thực tế về công tác giám sát và phản biện xã hội. Cùng với đó sắp tới cần tổ chức hội nghị phản biện trực tuyến, có trao đổi kinh nghiệm từng vùng trong giám sát phản biện xã hội.
Về việc thực hiện Quyết định 218 của Bộ Chính trị về việc Mặt trận và các tổ chức nhân dân góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, trong thời gian tới, UBTƯ MTTQ Việt Nam và Ban Dân vận Trung ương nên có văn bản phối hợp hướng dẫn việc Mặt trận và các tổ chức thành viên góp ý xây dựng Đảng, chính quyền. Từ hướng dẫn này, các cấp sẽ triển khai thực hiện đồng bộ.
Đồng thời Ban Dân vận và MTTQ Việt Nam sẽ triển khai phối hợp giám sát các cá nhân, tổ chức Đảng, đảng viên. Qua thực tiễn giám sát, Mặt trận sẽ lắng nghe ý kiến của người dân, trao đổi với chính quyền cấp uỷ để chọn vấn đề giám sát để từ đó xác định được các vấn đề trọng tâm, tạo được sự đồng thuận, đồng tình trong giám sát.
“Hằng năm, MTTQ Việt Nam và Ban Dân vận Trung ương cần có sơ kết về công tác phối hợp trong thực hiện các Quyết định 217, 218 của Bộ Chính trị, để cuối năm 2018 tổ chức tổng kết năm năm triển khai, báo cáo với Ban Bí thư và phục vụ tốt cho Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ 9, tổ chức vào năm 2019” - Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân gợi mở.
Anh Vũ
Ảnh: Thành Trung