Kỷ niệm 83 năm thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam: Làm Mặt trận suy cho cùng là làm ra vị thế Mặt trận

Làm sao để Mặt trận đứng trong hệ thống chính trị với đầy đủ tư thế cần có

 

PV: Thưa ông, nhiều cán bộ Mặt trận nói rằng điều băn khoăn nhất là khi cần giải quyết hậu quả một việc gì đó gây bức xúc cho nhân dân, nhiều cấp ủy địa phương mới "vời” đến Mặt trận, thay vì được tham gia có ý kiến ngay từ đầu. Không hiểu ông có mang tâm trạng ấy?

Ông Lê Văn Lai: Điều này thì có nguyên nhân ngay từ khi xây dựng các văn bản Luật, dẫn đến trong thực tế có nhiều việc tham gia ban đầu của Mặt trận bị lu mờ nhưng khi cần có tiếng nói của Mặt trận để vận động nhân dân thì lại cần đến vai trò của Mặt trận. Đó là chuyện thường xảy ra trước đây do quan niệm chưa đúng. Đây là vấn đề cả hệ thống chính trị nói chung phải khắc phục và bản thân Mặt trận các cấp cũng phải tự khắc phục. Làm sao Mặt trận phải tham gia xuyên suốt từ đầu đến cuối, chứ không phải chỉ chạy theo "chữa cháy”.

 

Ý của ông là vị thế của Mặt trận ở các địa phương do chính hoạt động của Mặt trận quyết định?

 - Chúng ta luôn nói đổi mới công tác Mặt trận nhưng đổi mới quan trọng nhất là phải tạo chuyển biến nhận thức, đừng coi Mặt trận như cái "bình phong”. Làm sao Mặt trận phải trở thành một cơ quan thực chất, có ý nghĩa thực sự trong cuộc sống thông qua các hoạt động thiết thực. Làm Mặt trận nói cho đến cùng là làm ra vị thế Mặt trận. Làm sao để Mặt trận đứng trong hệ thống chính trị với đầy đủ tư thế cần có. Muốn vậy, bản thân từng cán bộ Mặt trận, từng cấp Mặt trận phải khẳng định được tiếng nói, vị thế của mình. Phải làm cho cấp ủy địa phương, chính quyền địa phương thừa nhận Mặt trận là một thành tố quan trọng thực sự. Đảng lãnh đạo toàn diện, chính quyền quản lý Nhà nước, Mặt trận là chân kiềng đứng về phía nhân dân, vận động nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Muốn thế, con người ấy, tổ chức ấy phải là tổ chức được tôn trọng và có đầy đủ các điều kiện hoạt động.

 Trong thời điểm cùng hệ thống Mặt trận cả nước đang chuẩn bị đại hội Mặt trận các cấp, cụ thể ở Quảng Nam quyết tâm đổi mới hoạt động Mặt trận được thể hiện thế nào, thưa ông?

 - Quảng Nam muốn làm tốt công tác Mặt trận đầu tiên là phải tạo vị thế, phải được thừa nhận trong thực tế cuộc sống xã hội. Đổi mới hoạt động thì vấn đề tổ chức cán bộ là quan trọng theo đúng tinh thần Kết luận 62 của Bộ Chính trị về đổi mới hoạt động của Mặt trận và các tổ chức đoàn thể. Tỉnh ủy Quảng Nam vừa qua đã có Chỉ thị 31, trong đó nói rất rõ về vai trò của Mặt trận, quy định rất rõ người đứng đầu Mặt trận cấp tỉnh và cấp huyện phải là ủy viên Thường vụ không kiêm nhiệm trưởng ban Dân vận, đối với cấp xã, phường, thị trấn nơi nào bố trí được 5 cấp ủy thì Chủ tịch Mặt trận là ủy viên Thường vụ.

 

 Nhưng vai trò của Mặt trận đã được thể hiện rõ trong Cương lĩnh của Đảng, hiến định rất rõ trong Hiến pháp, trong Luật Mặt trận. Vấn đề còn lại như ông nói ở trên là trong hoạt động của Mặt trận các cấp, có tạo được vị thế của Mặt trận hay không?

 - Trong Dự thảo Hiến pháp (sửa đổi) lần này, vai trò của Mặt trận tương đối rõ hơn. Đó là khẳng định quyền đại diện cho lợi ích chính đáng của nhân dân, khẳng định vai trò giám sát và phản biện của Mặt trận. Chỉ có điều băn khoăn là trong Luật Mặt trận có khẳng định "Mặt trận là một bộ phận của hệ thống chính trị”. Dự thảo Hiến pháp lần này lại không nêu câu đó. Đây là điều đáng tiếc. Nếu Hiến pháp không hiến định "Mặt trận là một bộ phận của hệ thống chính trị” thì sắp tới sửa Luật Mặt trận chắc cũng phải bỏ đi câu đó. Đó là câu rất quan trọng, vì phải nói được vị trí mới nói đến chức năng, nhiệm vụ. Hôm phát biểu tại Quốc hội tôi cũng nói phải khẳng định cho được cụm từ: "Mặt trận là một bộ phận của hệ thống chính trị”, nhưng cho đến nay điều đó đã không được tiếp thu trong Dự thảo.

 

Dù sao Dự thảo Hiến pháp lần này cũng đã khẳng định đúng vị trí Mặt trận, đó là quyền đại diện cho lợi ích chính đáng của nhân dân và vai trò giám sát, phản biện. Luật Mặt trận (sửa đổi) sắp tới phải nói rõ hơn về quyền đại diện cụ thể như thế nào? vai trò giám sát, phản biện ra làm sao?

 

Từ thực tế ở địa phương vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận trong thời gian qua có gặp phải vướng mắc nào không, thưa ông?

 

- Hai nội dung giám sát và phản biện nói một cách khách quan là vế giám sát thì cũng tương đối được. Mặt trận khi thấy những vấn đề không phù hợp, không được lòng dân, xâm phạm đến quyền và lợi ích của nhân dân cũng xem xét, phản ảnh, đề nghị các cơ quan chức năng điều chỉnh. Phải nói rằng, hoạt động giám sát của Mặt trận địa phương như ở Quảng Nam là tương đối có hiệu quả. Nhưng phản biện thì chưa rõ, chưa rõ ngay từ quy chế thực hiện. Chủ trương về vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận đã có từ Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 10, Đại hội 11 cũng nhắc lại quyền giám sát, phản biện của Mặt trận. Nhưng cho đến nay chưa có quy chế cụ thể, chưa có quy định rõ ràng. Mỗi địa phương có một cách làm khác nhau nên riêng vế phản biện của Mặt trận thời gian qua chưa tốt.

 Đảm bảo nguyên tắc tối thượng: Quyền lực thuộc về nhân dân

 

Kỳ họp lần này đã đi quá nửa chặng đường, cá nhân ông với tư cách một Đại biểu là cán bộ Mặt trận, ông cảm thấy còn băn khoăn điều gì chưa đáp ứng đúng nguyện vọng cử tri?

 - Theo ý kiến cá nhân, điều mà tôi băn khoăn nhất vẫn là Dự thảo Luật Đất đai. Nhất là vấn đề thu hồi đất. Nếu trong Dự thảo vẫn quy định các trường hợp thu hồi vì mục đích an ninh quốc phòng, vì lợi ích quốc gia, vì lợi ích công cộng và vì mục đích kinh tế - xã hội, có nghĩa là gần như tất cả các trường hợp nào cũng có thể thu hồi được. Trong khi nhiều đại biểu đã có ý kiến chỉ thu hồi trong trường hợp thật cần thiết, tức là phải tính đến lợi ích của dân, việc thu hồi đất của dân chỉ có giới hạn thì không được tiếp thu trong Dự thảo. Đây cũng là điều băn khoăn chung của nhiều đại biểu Quốc hội hiện nay.

 

Có một vấn đề nữa tôi rất băn khoăn. Đó là chưa nên đặt vấn đề bỏ HĐND ở cấp quận huyện, mà nên đặt vấn đề là tất cả các quận, huyện nơi nào có UBND thì có HĐND. Hay nói một cách khác, có HĐND mới bầu ra UBND để đảm bảo một nguyên tắc tối thượng là tất cả quyền lực thuộc về nhân dân.

 

HĐND các cấp là cơ quan đại diện cho quyền của nhân dân, nhân dân trao quyền cho họ. Nếu không có cơ quan đó thì quyền lực của nhân dân bị hạn chế, vì chưa có chế định nào thay thế vai trò của HĐND. Trong khi quyền lực của nhân dân đã được thể hiện trong Hiến pháp, đó là bản chất của một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đã dày công xây dựng trong nhiều năm qua.

 

 

Thưa ông, còn tâm tư của ông vào ngày này, khi Mặt trận đã đi cùng dân tộc một chặng đường 83 năm hết sức vẻ vang, ông có tâm sự gì?

 

- Tôi trải qua nhiều cương vị công tác, nhưng kể từ khi làm công tác Mặt trận 7 năm nay, tôi mới thực sự hiểu Mặt trận một cách đầy đủ. Nói không phải cường điệu hay tự tôn cho mình mà lịch sử đất nước thừa nhận, thực tế xã hội thừa nhận vai trò của Mặt trận nên tôi có niềm tin trong một tương lai không xa, với nhận thức hiện nay của nhân dân và cách đánh giá của Đảng về vai trò của Mặt trận trong hệ thống chính trị vai trò Mặt trận sẽ tốt hơn, xứng đáng hơn với trách nhiệm của lịch sử giao cho. Thực tế 83 năm qua cho thấy, ở vào những giai đoạn khó khăn của đất nước, những lúc gặp khúc khuỷu Mặt trận sẽ thể hiện vai trò rõ nhất và chứng minh được vị thế của mình trong dòng chảy lịch sử dân tộc.

 

Trân trọng cảm ơn ông!